Almanya’da geçirdiğim süre boyunca Berlin’in tarih dolu sokaklarında dolaşırken geçmişin izlerini keşfetmek istedim. Ve bu izlerden biri hiç şüphesiz Hitler’in son günlerini geçirdiği yer olan Führerbunker’di. Bugün, Hitler’in Bunker Müzesi bu tarihi anlatan bir mekân olsa da asıl sığınağın olduğu yer çok farklı bir hikâyeye sahip.
Hitler’in Son Günlerine Doğru
Bu sığınağı anlamak için o zamanın şartlarını hissetmek lazım. 1945 yılının ilk aylarında Berlin tam anlamıyla bir savaş alanı. Fotoğraflar inanılmaz. Sovyet Ordusu şehre yaklaşırken Hitler ve yakın çevresi Reich Şansölyeliği’nin altında bulunan Führerbunker’e sığınmışlar. Yani savaşın kalan kısmını yönetecekleri sığınağa. Bu beton duvarlarla çevrili yer altı kompleksi o dönemde Nazilerin son kalesi olmuş. Ancak burası Hitler’in son günlerini geçirdiği karanlık, umutsuz ve paranoyak atmosferin merkezi ayrıca. Bu hisleri daha iyi anlamak için Hitlerin burada geçirdiği son günlerini konu alan Düşüş filmini izlemenizi tavsiye ederim.
Sığınağın içinde hayat oldukça stresli. Havadar olmayan beton duvarlarla kaplı odalar, savaşın getirdiği umutsuzluk ve Sovyet Ordusu’nun her geçen gün daha da yaklaşması.. Bütün bunlar ortamın giderek daha da kasvetli bir hâl almasına sebep oluyordu muhtemelen. Hitler’in ruh hali giderek dengesizleşmiş, generalleriyle sürekli tartışmalar yaşarken, birçok Nazi yetkilisi kaçmanın yollarını arıyordu.
30 Nisan 1945’te, Hitler ve eşi Eva Braun Sovyetler binanın sadece birkaç yüz metre yakınına kadar geldiğinde birlikte intihar etti. Hitler’in bedeninin yakıldığı avlu uzun zaman hiçbir tarihi işaret taşımayan, sıradan bir park alanı olarak varlığını sürdürüyormuş. Fakat daha çok insannın merakla araştırmaları yüzünden buraya bir açıklama koymak zorunda kalmışlar.
Bugün Führerbunker Nerede?
Berlin’de Hitler’in sığınağını görmek isteyenler için hayal kırıklığı olabilir çünkü Führerbunker artık bir parkın altında yatıyor. Gerçek sığınağın olduğu bölge, savaş sonrasında yıkılmış ve üzeri kapatılmış. Günümüzde Berlin’in merkezinde, sıradan bir apartman bloğunun otoparkı olarak kullanılan bu alanda Hitler’in son günlerini geçirdiğini bilmek, insana garip bir his veriyor.
Alman hükümeti, bu alanı bir turistik noktaya çevirmek yerine, geçmişin bu karanlık izlerini unutturmadan, ancak Nazi hayranlığına yol açmadan koruma kararı almış. Bu yüzden Führerbunker’in olduğu yerde sadece küçük bir bilgilendirme tabelası bulunuyor ve herhangi bir anıt dikilmemiş durumda. Ancak, Hitler’in son günlerini ve bunker yaşamını daha detaylı anlamak isteyenler için Hitler’in Bunker Müzesi iyi bir alternatif sunuyor.
Hitler’in Bunker Müzesi
Berlin’deki “Hitler’in Bunker Müzesi” (Dokumentationszentrum Führerbunker) asıl sığınakta olmasa da II. Dünya Savaşı’nın son günlerini ve Hitler’in yaşamının en karanlık anlarını ayrıntılı bir şekilde anlatıyor. Müzede sığınağın birebir maketi, tarihi belgeler, fotoğraflar ve o döneme ait önemli bilgiler yer alıyor.
Müzenin en etkileyici yanlarından biri, sığınağın içinde yaşanan psikolojik baskıyı anlamamıza yardımcı olan anlatımları. Sesli rehberler ve görseller, dönemin umutsuz atmosferini ziyaretçilere hissettiriyor.
Savaş Sonrası Bunker’e Ne Oldu?
Savaş sona erdiğinde Sovyetler bunker alanını inceledi ve büyük bir kısmını havaya uçurdu. Daha sonra Doğu Almanya hükümeti Nazi kalıntılarını ortadan kaldırmak için alanı tamamen doldurdu. 1980’lerde bu bölgeye apartmanlar ve park alanları yapıldı. Bugün burası herhangi bir Berlin mahallesinden farksız görünüyor.
Almanya, Nazi geçmişini yüceltmemek için bu tür yerleri özel anıtlara dönüştürmekten kaçınıyor. Ancak tarih meraklıları için Hitler’in son sığınağının üzerindeki sıradan yaşamı görmek bile tarihin akışı üzerine düşündürücü bir deneyim sunuyor.
Berlin’de Tarihi Keşfetmek
Benim Berlin’e geliş amacım belgesellerde görüp kitaplarda okuduğum İkinci Dünya Savaşına dair izleri birerbir görebilmekti. Günde ortalama 20km yürüyerek bütün sokakları keşfetmeye çalıştım. Berlin tam anlamıyla bir açık hava müzesi gibi.
Berlin geçmişiyle yüzleşmeyi seçmiş ancak geleceğe umutla bakmaya devam eden bir yer. Führerbunker’in bulunduğu alan da bu yüzleşmenin önemli bir parçası. Sessiz ve sıradan görünen bir parkın, tarihin en karanlık anlarından birine ev sahipliği yapmış olduğunu bilmek, insana zamanın nasıl değiştiğini ve tarihin unutulmaması gerektiğini hatırlatıyor.
